| Please note this information is only in Greek. |
| Articles/Interviews |
| ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΣΟΡΒΟΝΗΣ
Τον «πράσινο» χρυσό του 21ου αιώνα θα αποτελέσει το περιβάλλον ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΑ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟ - Σάββατο, 24 Νοεμβρίου 2012 Κύριε Πρεβελάκη, με ποιο τρόπο πιστεύετε πως θα μπορούσε ή θα έπρεπε η Ελλάδα να αναδείξει τη δυναμική της, αξιοποιώντας το γεωπολιτικό της ρόλο; Με εξαίρεση κάποιες νύξεις από τον πρωθυπουργό, η γεωπολιτική διάσταση απουσίασε από τις συζητήσεις για την ελληνική κρίση. Το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης στράφηκε στις οικονομικές διαστάσεις και κατόπιν στις πολιτικές. Ελάχιστοι αναλυτές έθιξαν τον κίνδυνο για ανατροπή των γεωπολιτικών και γεωστρατηγικών ισορροπιών από μια κατάρρευση της Ελλάδας. Πρέπει να καταλάβουμε του λόγους αυτής της παράλειψης. Σχετίζονται με τον τρόπο με τον οποίο έχει διεξαχθεί ο διάλογος για την Ευρώπη κατά τις μεταψυχροπολεμικές δεκαετίες. Οι θεσμικές και οι οικονομικές πλευρές έχουν κυριαρχήσει, αφήνοντας ελάχιστο χώρο για τις γεωπολιτικές πλευρές - σημαντικό μέρος των οποίων συνιστούν οι πολιτισμικές διαστάσεις. Η Ελλάδα παρασύρθηκε από το πνευματικό αυτό ρεύμα, ξεχνώντας την ιστορία και την γεωγραφία της. Κανένα άλλο κράτος-μέλος δεν είναι τόσο καθορισμένο από την γεωπολιτική. Όμως η γεωπολιτική ανάλυση, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν υπεισέρχεται στην δημόσια συζήτηση στην χώρα μας. Η θεώρηση του κόσμου από τον μέσο Έλληνα είναι εξαιρετικά αφαιρετική και σχηματική, ουσιαστικά ανύπαρκτη. Επειδή ζούμε σε δημοκρατία και δεν μπορούμε να αποθέσουμε τις αποφάσεις σε κάποια περισσότερο ή λιγότερο πεφωτισμένη ελίτ, η γεωπολιτική παιδεία των πολιτών αποτελεί προϋπόθεση για να αξιοποιηθεί ο γεωπολιτικός ρόλος της Ελλάδας. Δυστυχώς απουσιάζει, και η κατάσταση χειροτερεύει με την υποβάθμιση της διδασκαλίας της ιστορίας και της γεωγραφίας. Θα μπορούσε η πολιτιστική και φυσική μας κληρονομιά, η σημασία της οικολογικής ισορροπίας και της ενεργού προστασίας του περιβάλλοντος, να αποτελέσουν εφαλτήριο βιώσιμης ανάπτυξης για τη χώρα μας; Η πολιτισμική και φυσική κληρονομία είναι τεράστια πλεονεκτήματα για την Ελλάδα. Οι γενικότερες εξελίξεις κατά τις τελευταίες δεκαετίες τα έχουν αναβαθμίσει δραματικά. Ανάμεσα σε αυτές πρέπει να αναφερθούν η παγκοσμιοποίηση, η κοινωνία της πληροφορίας, ο ρόλος της εικόνας, η ανάπτυξη του τουρισμού, η αυξανόμενη σημασία του ελεύθερου χρόνου. Όπως το πετρέλαιο υπήρξε ο «μαύρος χρυσός» του εικοστού αιώνα, ο πολιτισμός και το περιβάλλον αναδεικνύονται αντιστοίχως σε «ρόδινο» και «πράσινο» χρυσό του εικοστού πρώτου. Η αναβάθμιση αυτή δημιουργεί νέες προκλήσεις. ΄Οπως η εξόρυξη του πετρελαίου σε μια μικρή χώρα απαιτεί διεθνή τεχνογνωσία και κεφάλαια, η αξιοποίηση της πολιτισμικής και περιβαλλοντικής κληρονομίας προϋποθέτει την διεθνοποίηση της εκμετάλλευσης. Ο εντεινόμενος διεθνής ανταγωνισμός για τις σχετικές αγορές δημιουργεί απαιτήσεις τεχνογνωσίας, οι οποίες δεν ικανοποιούνται από τα υφιστάμενα στελέχη. Οι νέες πηγές πλούτου εγείρουν το ενδιαφέρον ισχυρών εξωτερικών δυνάμεων οι οποίες, αν αφεθούν ανεξέλεγκτες, θα αποσπάσουν τους θησαυρούς αφήνοντας ψιχία. Τέλος, οι νέες δυνατότητες πλουτισμού ανατρέπουν τις εσωτερικές ισορροπίες. Υπάρχει ο κίνδυνος να υφαρπαγούν από αδίστακτες κοινωνικές ομάδες ή παράγοντες. Συμπερασματικά, ο πολιτισμός και το περιβάλλον εισάγουν σημαντικά πολιτικά και γεωπολιτικά ζητήματα. Θεωρείτε πως απαιτούνται νομοθετικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση, τροποποίηση ή και απόσυρση μέτρων που κρίνετε ότι βλάπτουν το περιβάλλον και την πολιτισμική μας κληρονομιά; Η υφιστάμενη νομοθεσία σχετικά με το περιβάλλον και την πολιτισμική κληρονομία είναι ένα συνονθύλευμα από ρυθμίσεις που ανήκουν σε μιαν άλλην εποχή- επίσης, από αποφάσεις των οποίων οι επιπτώσεις στην πολιτισμική και περιβαλλοντική κληρονομιά δεν έχουν σταθμιστεί. Ένα μικρό παράδειγμα: Τα διατηρητέα κτίρια τα οποία αφήνονται να καταρρεύσουν, καθώς μόνον προβλήματα επιφέρουν στους ιδιοκτήτες τους. Η τεράστια καταστροφή την οποία προκάλεσε η πολυκατοικιοποίηση στην ανεκτίμητη αθηναϊκή αρχιτεκτονική κληρονομία συμπληρώνεται σήμερα υπό την επίδραση της κρίσης. Ορισμένες σημειακές αλλαγές είναι βέβαια απαραίτητες- δεν αρκούν όμως για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις. Χρειάζεται πλήρης αναθεώρηση. Όμως το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην νομοθεσία. Η εφαρμογή των υφισταμένων ρυθμίσεων πάσχει. Τι ωφελεί, επομένως, να συζητάμε για νομοθετικές ρυθμίσεις όταν το Κράτος έχει αποδείξει την ανικανότητά του να επιβάλει το νόμο; Το σύστημα που έχει αναπτυχθεί γύρω από την αυθαίρετη δόμηση αναιρεί την έννοια του Κράτους Δικαίου. Στη δυσμενή οικονομική συγκυρία, κατά πόσο τα περιβαλλοντικά θέματα και ζητήματα εναλλακτικής ή «πράσινης» ενέργειας μπορούν να βρουν πρόσφορο έδαφος ανάπτυξης στη χώρα μας; Είναι απλοϊκό να θεωρείται ότι υπάρχουν δύο στρατόπεδα: Το «πράσινο» που αγωνίζεται για το περιβάλλον και οι αντίπαλοί του, δηλαδή οι κερδοσκόποι που αποσκοπούν στην βραχυπρόθεσμη αρπακτική εκμετάλλευση. Η «πράσινη» οικονομία δημιουργεί νέες δυνατότητες για κέρδος για πολλούς βιομηχανικούς τομείς των ανεπτυγμένων χωρών. Είναι και αυτή μια από τις απαντήσεις των παλαιών κεφαλαιοκρατικών δομών έναντι της αμφισβήτησής τους από ανερχόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, οι Ινδίες κ.λπ. Πρόκειται, επομένως, και πάλι για ζήτημα με γεωπολιτικές διαστάσεις, καθώς εντάσσεται στην αναδιάρθρωση των συσχετισμών δυνάμεως σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτός είναι ο λόγος των διαφωνιών ως προς τις διεθνείς ρυθμίσεις. Άρα, το ζήτημα δεν είναι αν η Ελλάδα θα έχει την δυνατότητα, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, να προστατεύσει το περιβάλλον της, καθώς η εναλλακτική ή «πράσινη» ενέργεια θα γίνει ένας από τους μοχλούς για ανακατατάξεις στις οικονομικές ισορροπίες. Η ανικανότητα της Ελλάδας να προσαρμοστεί σε ένα κόσμο που άλλαξε ραγδαία την εκθέτει σήμερα σε μιά προσαρμογή, οι όροι της οποίας επιβάλλονται έξωθεν. Αυτό σημαίνει ότι θα εισαχθούν τα ζητήματα αυτά στο βαθμό που θα τα υποστηρίζουν ισχυρά οικονομικά συμφέροντα και όχι χάρη σε ενδοελλαδικές διεργασίες περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης. |
||||
